Elia Kazan· 7 Σεπτεμβρίου 1909 - 28 Σεπτεμβρίου 2003

Elia Kazan·
7 Σεπτεμβρίου 1909 - 28 Σεπτεμβρίου 2003

Elia Kazan
Ο Ελία Καζάν ήταν ελληνικής καταγωγής Αμερικανός σκηνοθέτης του θεάτρου και του κινηματογράφου.

Το κανονικό του όνομα ήταν Ηλίας Καζαντζόγλου. Ήταν ο σκηνοθέτης που ανέδειξε τον Μάρλον Μπράντο και τον Γουώρεν Μπίτι. Συνέβαλε στην καθιέρωση της προσέγγισης του ηθοποιού με βάση τη μέθοδο, που είχε αναπτύξει ο Κωνσταντίν Στανισλάβσκι. Να σημειωθεί ότι οδήγησε 21 ηθοποιούς στις υποψηφιότητες των Όσκαρ.

Βιογραφία
Ξεκίνησε την καριέρα του ως ηθοποιός στο θέατρο Group Theatre όπου παρέμεινε στη περίοδο 1932-1939. Το 1942 μεταπήδησε στη σκηνοθεσία παρουσιάζοντας τη πρώτη του παράσταση "Με τα δόντια" του Γουάιλντερ.
Έκτοτε άρχισε ν΄ ανεβάζει με αυξανόμενη επιτυχία έργα διάσημων αμερικανών συγγραφέων. Εν τω μεταξύ το 1945 άρχισε να «γυρίζει» κινηματογραφικές ταινίες όπου και έγινε διάσημος στο Broadway, σκηνοθετώντας...
ανάμεσα σε άλλα, τα έργα «Ένα δένδρο μεγαλώνει στο Μπρούκλιν» (1945), «Το μεγάλο κατηγορώ» (1946), «Συμφωνία Κυριών» (1947),(*), «Λεωφορείον ο πόθος» (1951), «Βίβα Ζαπάτα» (1952), «Το λιμάνι της αγωνίας» (1954), «Ένα πρόσωπο στο πλήθος» (1957), «Άγριο ποτάμι» (1960), «ο Θάνατος του Εμποράκου», «Ανατολικά της Εδέμ»,το «Αμέρικα - Αμέρικα» και «Λυσσασμένη Γάτα». Τιμήθηκε με δύο βραβεία Όσκαρ σκηνοθεσίας για τα έργα Συμφωνία Κυρίων και Το Λιμάνι της Αγωνίας, ενώ ήταν τρεις φορές υποψήφιος για τα έργα Λεωφορείο ο πόθος, Ανατολικά της Εδέμ και America, America, αντίστοιχα. Το 1999 η Αμερικανική Ακαδημία Κινηματογράφου του απένειμε Τιμητικό Όσκαρ για το σύνολο του έργου του. Ο Ελία Καζάν έφυγε από τι ζωή το Σεπτέμβρη του 2003 σε ηλικία 94 ετών, έχοντας δημιουργήσει πολλές αντιπάθειες αλλά και συμπάθειες στο χώρο του. Το βέβαιο είναι ότι φεύγοντας μένει ανεξίτηλο το σημάδι του στην κινηματογραφική ιστορία του 20ου αιώνα, αφήνοντας παρακαταθήκη μερικές ανεπανάληπτες δημιουργίες.


*Το 1947 Ηλίας Καζάν μαζί με τον Λη Στράνσμπεργκ ίδρυσαν τη περίφημη δραματική Σχολή Actor's Studio απο την οποία αποφοίτησαν μερικοί απο τους σημαντικότερους ηθοποιούς όλων των εποχών, όπως: Τζον Γκάρφιλντ, Μοντγκόμερι Κλιφτ, Μάρλον Μπράντο, Τζέιμς Ντιν, Πολ Νιούμαν, Κιμ Στάπλετον, Εύα Μαρί Σαντ, Ντάστιν Χόφμαν, Αλ Πατσίνο, Ρόμπερτ ντε Νίρο, Έλεν Μπέρσπν και Μέριλ Στριπ.

Η απονομή του Όσκαρ και 

  οι ηθοποιοί που ούτε καν χειροκρότησαν.*

*Ο Καζάν και η 'Μαύρη Λίστα του Χόλυγουντ'.
Μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος των ΗΠΑ στην δεκαετία του ‘30, ο Καζάν απογοητεύεται από τον σταλινισμό. Με τις περίφημες "Δίκες της Μόσχας" στα τέλη του ‘30, το ποτήρι για τον Καζάν ξεχειλίζει. Εγκαταλείπει οριστικά το Κομμουνιστικό Κόμμα και μετατρέπεται σε έναν από τους δριμύτερους επικριτές του Κομμουνισμού. Το1952 η Επιτροπή Αντικαμερικάνικων Υποθέσεων του γερουσιαστή Τζον Μακ Αρθι του ζητά να κατονομάσει συναδέλφους του από το αριστερών αποκλίσεων Actor's Studio. Αρχικά αμφιταλαντεύεται αλλά τελικά ενδίδει. Στην λήψη της απόφασης που σημάδεψε αρνητικά όλη την μετέπειτα ζωή του, συντελεί η απειλή πως αν δεν κατέδιδε θα έμπαινε ο ίδιος στην διαβόητη  μαύρη λίστα του Μακ Αρθι. 

Για αυτή του την πράξη στο φίλο του Άρθουρ Μίλλερ δικαιολογήθηκε ως εξής: "Μισώ τους κομμουνιστές εδώ και πολλά χρόνια. Γιατί, λοιπόν θα έπρεπε να καταστρέψω της καριέρα μου για να τους υπερασπισθώ. Θα θυσίαζα την σκηνοθετική μου καριέρα μόνο για κάτι στο οποίο πιστεύω". Εκτοτε, ο Αρθουρ Μίλερ όπως και πολλοί άλλοι φίλοι έκοψαν όλες τις γέφυρες μαζί του. Το 1999 η Ακαδημία Κινηματογράφου αποφασίζει να βραβεύσει τον Καζάν με Όσκαρ για την συνολική προσφορά του στον κινηματογράφο. Στην τελετή απονομής ορισμένοι ηθοποιοί, όπως ο Εντ Χάρις και ο Νικ Νόλτε αρνούνται να τον χειροκροτήσουν. Ο Αρθουρ Μίλερ με άρθρο-καταπέλτη επικρίνει την Ακαδημία για την επιλογή της. Με ποιον χαρακτηρισμό άραγε θα περάσει ο Ελία Καζάν στην ιστορία: του μεγάλου καλλιτέχνη ή του καταδότη;